Kvadriplegičar, predstavljen samo imenom Tibol (28), poslednje dve godine testirao je pomagalo u istraživačkom centru Klinatek u Grenoblu.
Po završetku testiranja, prvi put je stao na sopstvene noge nakon što je 2015. godine, u teškoj nesreći, zadobio povredu kičme.
Mladom Francuzu su, pre svega, morali da ugrade dva implantata u mozak, preko kojih će se emitovati moždani signali.
On je, zatim, vežbao na virtuelnom simulatoru pokreta, pomoću koga su „dekodirani“ moždani talasi, kako bi na kraju bio napravljen algoritam za „robotsko odelo“.
Da li je kvadriplegičar prohodao?
Tibol je od početka celog procesa prepešačio oko 100 metara.
Iako ova tehnologija izgleda impresivno, ona je zasad samo dokaz da taj koncept može da radi, upozorava profesor iz Londona Tom Šekspir, i dodaje da oko toga ne bi trebalo praviti pompu.
Tibol je, i pored toga, pun optimizma i smatra da je njegovim primerom poslata poruka nade ljudima koji su se našli u stanju poput njegovog.
„Ovo je moguće i pored našeg hendikepa!“, istakao je Tibol.
Šta donosi budućnost?
Svojim razvojem tehnologija sve više ulazi u sferu medicine kako bi ponudila rješenja za širok spektar medicinskih stanja. Međutim, povezivanje mozga sa perifernim uređajima, u ovom slučaju egzoskeletonom, je mnogo više od medicine. To je idući neophodan korak u razvoju čovječanstva. Zbog toga vojska i velike tehnološke kompanije širom svijeta uveliko rade na ovom problemu.
Elon Musk je u julu 2016. osnovao Neuralink Corp. kako bi stvorio interfejs mozga i kompjutera ultra visoke propusnosti za povezivanje ljudi i mašina.
Ne treba sumnjati da će u tome uspjeti ali će za to sigurno biti potrebna decenija ili dvije napornog rada u uslovima mira i ekonomske stabilnosti.
Posljedice ozljede kičme su vrlo teške i često imaju mnogostruk značaj, kako za medicinsko osoblje koje brine o pacijentu, tako i za samog pacijenta koji upoznaje potpuno novi svijet.
Posljedice kvadriplegije
Niti jedna povreda ne mijenja život drastično kao povreda kičme, a u najgorem slučaju kvadriplegija. Osoba koja je nekad bila snažna i zdrava osoba u malenom trenutku postaje potpuno ovisna o nekom drugom, trpi financijski pritisak zbog radne nesposobnosti, ali se postepeno prilagođava tom, za njega, potpuno novom svijetu. Povrede vratne kičme spadaju u grupu rijetkih povreda sa visokim rizikom za smrtni ishod.
Kvadriplegija je naziv za stanje koje nastaje kao posljedica oštećenja kičmene moždine. Kada oštećenje kičmene moždine nastane u vratnom dijelu kičmenog stuba nastaje kvadriplegija (oduzetost i gornjih i donjih ekstremiteta). Neki od najcešćih uzroka povrede su: skok u vodu, saobraćajne nesreće, padovi, povrede od vatrenog oružja i sl. Takođe, oštećenja nastaju i zbog infektivnih oboljenja, virusnih infekcija kao i zbog razvijanja benignih i malignih tumora na nekom dijelu kičmene moždine.
Zbog ovakvih oštećenja kičmene moždine pojavljuju se poremećaji aktivnosti mišića u vidu slabosti ili oduzetosti sa jako oštećenom ili nemogućom funkcijom stajanja i hodanja, oštećenje senzibiliteta (osjećaja), poremećaj kontrole pražnjenja mokraćne bešike i crijeva (inkontinencija). Oštećenje kičme u vratnom dijelu kičmenog stuba daje oštećenje svih funkcija ekstremiteta, a takvo oštećenje se naziva kvadriplegija ili tetraplegija.
Naravno, što je oštećenje niže, pojavljuje se veći broj aktivnih mišića. Povrede koje obuhvataju slabinski dio praćene su poremećajem funkcije pražnjenja bešike i crijeva, poremećajem seskualnih funkcija (funkcionisanje je uvijek moguće, ali sa izmjenama, dijelovi tela koji imaju osećaj mogu biti nove erogene zone, dok je sa plodnošću situacija drugačija – sve zavisi koji su nervni putevi oštećeni) kao i povećanom zategnutošću mišića koji se nalaze ispod nivoa povrede.
Zbrinjavanje nakon povrede
Kao kod svih povreda, najbitnije je pravilno pružanje prve pomoći (u slučaju da niste upoznati pružanjem prve pomoći, najbolje bi bilo da ne dirate ozljeđenog jer možete prouzrokovati veće posljedice) i liječenje ovih povreda. Kod svih povreda glave, gubitka ili poremećaja svesti, politraumatizovanih i izolovanih bolnosti na kičmenom stubu, smatra se da postoji povreda kičmenog stuba, sve do momenta dok se odgovarajućim dijagnostičkim mjerama ova pretpostavka u potpunosti ne isključi.
Dakle, ukoliko se posumnja na povredu kičme, već na mjestu nesreće je neophodna imedijatna imobilizacija vratne kičme okovratnikom i imoblizacija na tvrdoj podlozi (dasci ili nosilima) – za suspektne povrede torakalne ili lumbalne kičme; prominentna mjesta treba osigurati podmetanjem mekih jastučića kod suspektne lezije nervnih elemenata.
Odmah po prijemu paralizovanog bolesnika, paralelno sa zbrinjavanjem povrede kičme, nameće se problem sprečavanja komplikacija, koje prate ove povrede, ili njihovo liječenje ukoliko su one veće nastale. U najozbiljnije rane komplikacije povreda kičmene moždine ubrajaju se: nastanak dekubitusa kao i komplikacije od strane urinarnog, respiratornog i kardiovaskularnog trakta. Liječenje je kod oštećenja kičmene moždine u početku vezano za sam uzrok oštećenja – povrede se liječe na traumatološkim, oboljenja na neurološkim, a tumori na neurohirurškim odeljenjima.
Kvadriplegija: liječenje i rehabilitacija
U prvom periodu, od oko mjesec dana poremećaji funkcije kičmene moždine su veoma izraženi i pacijent je u teškom opštem stanju, tj. u fazi spinalnog šoka. Za ovaj period su karakteristični, naročito kod povređivanja, poremećaji svih funkcija organizma, sa mogućom pojavom velikog broja komplikacija. Period oporavka je duži ukoliko je nivo oštećenja kičmene moždine viši. Neurološki pregled i nalaz su bitni, sastavni dio pregleda bolesnika sa lezijom koštanih elemenata kičmenog stuba. Ovo proističe iz činjenice da se neurološke povrede odnosno ispadi javljaju kod 40% pacijenata u cervikalnom i kod 15% – 20 % pacijenata sa frakturom u torakolumbalnom nivou kičmenog stuba. Za dijagnostikovanje mjesta lezije (u visinskom smislu) i obima lezije (u transverzalnom smislu) kičmene moždine koristi se:
Po završektu prve faze liječenja i stabilizaciji opšteg stanja otpočinje rehabilitacioni tretman. Oporavak funkcije lokomotornog aparata je, bez obzira na stručnost sprovođenja rehabilitacionog tretmana, ograničen nivoom oštećenja koje određuje očuvanu aktivnu muskulaturu, stepenom oporavka onih mišića koji su ispod nivoa oštećenja, brojem, prisustvom i trajanjem liječenja komplikacija, prisutnim drugim, ranijim oboljenjima, godinama života, psihičkim stanjem itd.
Rehabilitacija je proces koji pomaže osobi da postigne maksimum fizičke, psihičke, društvene, profesionalne (vokacijske), rekreativne (avokacijske) i edukativne osposobljenosti u odnosu na fiziološko ili anatomsko oštećenje, ograničenja okoline, te želje i životne planove. Ona predstavlja više od puke fizičke restitucije, kompenzacije gubitka funkcije ili privikavanja na fizički gubitak.
Po završetku rehabilitacionog tretmana u rehabilitacionim centrima, počinje faza socijalne rehabilitacije koja podrazumijeva vraćanje osobe u porodicu i širu lokalnu zajednicu kao aktivnog učesnika. U tom periodu smenjuju se faze negiranja situacije, depresije, agresivnosti, čekanja da se sve vrati na stanje pre povrede, blage euforije. Lično angažovanje i upornosti važni su faktori uspeha u procesu koji nije lak.
Paraliza zbog oštećene kičmene moždine može uticati na mobilnost, senzibilitet, funkciju bešike, funkciju crijeva, seksualnu funkciju, kontrolu tjelesne temperature i mnoge druge funkcije organizma.
Šta je povreda kičmene moždine?
Kada je osoba paralizovana zbog povrede kičmene moždine, paraplegija i kvadriplegija (ispravnije tetraplegija) su termini koji se koriste da opišu nastalo zdravstveno stanje. Klasifikacija povrede kičmene moždine zavisi od nivoa povrede kičmene moždine, ozbiljnosti povrede, i kako ona utiče na tijelo.
Nivo povrede kičmene moždine se obično označava alfanumerički, a odnosi se na povrijeđeni segment kičmene moždine, odnosno, C4, T5, L5 i slično.
Najčešći uzroci oštećenja kičmene moždine su traume (automobilske i motociklističke nesreće, prostrijelne rane, padovi, sportske povrede, fizički napadi), ili bolesti (transverzni mijelitis, dječija paraliza, spina bifida, Fridrajhova ataksija, tumor kičmene moždine, spinalna stenoza, itd ).
Nastala oštećenja kičmene moždine poznata su kao lezije, a paraliza je poznata kao kvadriplegija ili tetraplegija ukoliko je povreda u cervikalnom (vratnom) dijelu, ili kao paraplegija ako je povreda u torkalnom, lumbalnom ili sakralnom dijelu.
Moguće je da neko ima slomljen vratni ili leđni dio kičme a da nije paralizovan. To se dešava kada postoji prelom ili dislokacija pršljena, ali kičmena moždina nije oštećena. Ponekad manje otekline kičmene moždine rezultiraju privremenom paralizom, koja može nestati posle nekoliko nedjelja ili mjeseci.
Šta je to kompletna i nekompletna povreda kičmene moždine?
Obično postoje dva tipa lezija povezanih sa povredom kičmene moždine. Poznate su kao kompletna i nekompletna povreda kičmene moždine. Kompletana povreda znači da osoba potpuno paralizovana ispod lezije. Nepotpuna povreda znači da je oštećen samo dio kičmene moždine i da su neke funkcije ispod povrede ipak sačuvane. Na primjer, osoba sa nepotpunom povredom može imati osećaje na dodir ispod lezije. Postoji mnogo vrsta nepotpunih povreda kičmene moždine, i ni jedna nije ista.
Šta je Cauda ekuina sindrom?
Kičmena moždina završava oko L1-L2 pršqena, a ovo područje je poznato kao Conus Medullaris. Od Conus Medullaris moždani nervi se granaju pojedinačno i taj svežanj nerava se naziva Cauda ekuina ili ” konjski rep “.
Cauda Ekuina
Ovi nervi se granaju do samog kraja kičmene moždine i sadrže nervne korijene iz L1-5 i S1-5. Povreda ovih nervnih korenova, koja može rezultirati paralizom, naziva se Sindrom cauda ekuina.
U čemu je razlika između kvadriplegije, tetraplegije, paraplegije i njihova definicija?
Kuadriplegija potiče od dvije različite riječi iz dva različita jezika, latinskog i grčkog. Reč “quadra”, što znači “četiri” koja je izvedena iz latinskog, odnosi se na broj udova. “Plegic”, potiče od grčke riječi “plegije”, što znači paraliza. Kada se spoje dobije se “Kuadraplegia”.
“Tetra” potiče od grčke riječi koja znači “četiri”. “Para” je izvedena iz grčke riječi koja znači “dvoje”. Otuda: Tetraplegija i Paraplegija.
U Evropi, termin za 4 ekstremiteta paralize je oduvijek bio tetraplegija. Evropljani nikada ne kombinuju latinski i grčki korijen u jednoj riječi.
Godine 1991., kada je bio revidiran Američki sistem klasifikacije kičmene moždine, razgovarano je o definiciji imena. Britanci su više bili za grčki nasuprot latinskim nazivima. Pošto je plegija grčka riječ a kuadri je latinski izraz, kvadriplegija meša izvore jezika.
Nakon razmatranja literature, preporučeno je da se termin tetraplegija koristi i od strane američkih udruženja, tako da ne postoje dvije različite riječi u Engleskom jeziku koje se odnose na istu stvar.
Šta je rehabilitacija povrede kičmene moždine?
Rehabilitacija za pojedince sa povredom kičmene moždine kombinuje fizikalnu terapiju sa aktivnostima učenja novih vještina. Ove aktivnosti se obično odvijaju u specijalizovanim centrima za povrede kičmene moždine ili ustanovama koja se bave drugim neurološkim oboljenjima.
Rehabilitacioni tim obično nadgleda aktivnosti i popotrebi uključuje ljekare specijalizovane za kičmenu moždinu, socijalne radnike, radne terapeute, vaspitače, medicinske sestre, psihologe, nutricioniste, u zavisnosti od potrebe.
Generalno, paraplegičari će biti na rehabilitaciji oko pet mjeseci, dok tetraplegičari mogu ostati od šest do osam mjeseci. Oba, i paraplegičar i tetraplegičar, treba da imaju neku vrstu rehabilitacije i fizikalne terapije prije nego što se otpuste iz bolnice, kako bi maksimalno povratili svoje sposobnosti, ili da im se pomogne navići na život u invalidskim kolicima, kao i da nauče tehnike koje čine svakodnevni život lakšim.
Sport za osobe sa invaliditetom može biti odličan način da se izgradi izdržljivost i pomogne u rehabilitaciji davanjem povjerenja i bolje socijalne veštine. Krajnji cilj za mnoge sportiste sa invaliditetom je da pobijede na Paraolimpijskim igrama.
Ima li lijeka za povredu kičmene moždine?
Lijek za hroničnu paralizu je još nekoliko godina u budućnosti. Trenutna klinička istraživanja su usmjerena na implatante i matične ćelije. Postoje mnoge neprovjerene klinike koje nude lažni lijek. Ovu temu smo obradili u kategoriji neprovjerene terapije.
